آیا تا به حال برایتان پیش آمده است که هنگام استفاده از کلمات انگلیسی احساس کنید که برای صحبت کردن در مورد موضوعی کلمه‌ای به ذهنتان نمی‌رسد یا با این وجود که آن کلمه را می‌دانید آن را از یاد برده‌‌اید؟ آیا به این موضوع فکر کردهاید که چگونه کلمات بیشتری یاد بگیرید بدون اینکه آن‌ها را بعدا از یاد ببرید؟
برای یادگیری موفق هر زبانی ابتدا باید کلمات جدید زیادی را یادبگیریم٬ اما یادگیری تعداد زیادی از کلمات جدید آن‌هم به صورت یکجا مانند این است که از یک گوش وارد و از گوش دیگر خارج می‌شوند. پس باید برای افزایش دایره لغات و یادآوری بیشتر کلماتی که در زبان انگلیسی با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم چه کاری انجام دهیم؟!
کلمات فعال و غیرفعال (active and passive vocabulary) تقویت حافظه برای یادگیری زبان انگلیسی ورزش کردن استفاده از یادیارها (Mnemonics) تصویرسازی و ساختن قصر (کاخ) خاطره در ذهن (Memory palace) گوش دادن به موسیقی کمک گرفتن از متن (context) استفاده فعال از کلمات خوردن غذای مفید برای مغز داشتن استراحت روزانه مصرف‌کردن کافئین انتخاب‌کردن بهترین روش و مرتب تکرار کردن
برای خیلی از زبان‌آموزان حفظ کردن و یادآوری کلمات یکی از سخت‌ترین بخش‌های یادگیری زبان انگلیسی است٬ اما در عین حال اهمیت بسیار زیادی در یادگیری دارد. درباب اهمیت یادگیری لغات جدید در هر زبانی (نه فقط انگلیسی) جمله‌ای است که می‌گوید ″اهمیتی ندارد که مهارت‌های گرامری شما چقدر خوب باشد٬ تا زمانی که کلمات کافی بلد نباشید آن‌ها هیچ معنی نمی‌دهند″
(no matter how good your grammar is, they mean nothing until you know sufficient vocabulary.)
یا جمله ای دیگر که می‌گوید ″هرچه بیشترکلمه بدانید٬ بهتر می‌توانید نظرات خودتان را بیان کنید.″
(the more words you know, the better you can express yourself.)
مطالب کاربردی: چگونه “زبان انگلیسی” را فراموش نکنیم؟
کلمات فعال و غیرفعال (active and passive vocabulary)
دایره لغات هر زبان‌آموزی را می‌توان به دو گروه فعال (active) و غیرفعال (passive) تقسیم کرد. کلمات فعال کلماتی هستند که زبان‌آموز آن‌ها را متوجه و مرتبا از آن‌ها استفاده می‌کند و کلمات به اصطلاح غیرفعال کلماتی هستند که زبان‌آموز آن‌ها را متوجه اما به دلایل مختلف (مثل سخت بودن تلفظ یا نوشتار) آن‌ها را هنگام صحبت یا نوشتن استفاده نمی‌کند; این درصورتی است که هنگام یادگیری یک زبان جدید مرتبا باید کلمات جدید یاد بگیریم یا کلماتی که ازقبل می‌دانیم را به‌روز کنیم.
در این سری از مقالات سایت آکادمی روان با ما همراه باشید تا باهم راه‌های تقویت حافظه برای یادگیری و یادآوری زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها را باهم بررسی کنیم.
تقویت حافظه برای یادگیری زبان انگلیسی
ورزش کردن
بله٬ ورزش کردن نه تنها برای بدن بسیار خوب است بلکه تاثیرات شگفت‌انگیزی روی کارآیی مغز نیز دارد. فعالیت‌های بدنی خاص مانند رقص‌های طراحی‌شده یا اسکواش (squash) نیاز به تمرکز و هماهنگی خاصی از طرف مغز دارند که باعث افزایش سطح یادگیری می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهند که به طورکلی فعالیت‌های بدنی و ورزش‌هایی که ضربان قلب را افزایش می‌دهند باعث افزایش اندازه‌ی قسمتی از مغز که در ارتباط با یادگیری و یادآوری اطلاعات است٬ می‌شوند.
حالا وقت آن است که با یک سنگ دو نشان بزنید و هنگام ورزش کردن به موسیقی یا پادکستی به زبان هدف مورد نظرتان (مانند زبان انگلیسی) گوش بدهید. حتی می‌توانید معادل انگلیسی وسایل و تجهیزاتی که هنگام ورزش کردن از آن‌ها استفاده می‌کنید را یادبگیرید و به انگلیسی تعداد دفعاتی که یک حرکت ورزشی را تکرار می‌کنید بشمارید.
استفاده از یادیارها (Mnemonics)
وسایل یادیار که درانگلیسی Mnemonics گفته می‌شوند از کلمه‌ای یونانی به نام Mnemosyne که به معنی خدای یونانی حافظه است، گرفته شده است. یادیارها (mnemonics) به طورکلی به هر وسیله ای که به حفظ کردن تکه‌ای از اطلاعات به ما کمک کند (مانند یک شعر یا فرمول) گفته می‌شوند.
از دست ندهید: جعبه لایتنر چیست و چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟
بگذارید با مثال این موضوع را بیشتر برایتان توضیح دهم. یادم می‌آید که دبیر زبان انگلیسی‌مان برای تدریس جاگذاری صفات مختلف قبل از اسم فرمولی به ما گفته بود به نام ″شکار مجاز″ به این صورت که حرف “ش” نشان‌دهنده شمارنده (صفتی که تعداد یک چیز را نشان می‌داد)٬ حرف “ک” نشان‌دهنده کیفیت (صفات ظاهری مانند گرانی٬ ارزانی٬ زیبایی یا زشتی)٬ حرف “الف” نشان‌دهنده اندازه٬ حرف “ر” نشان‌دهنده رنگ٬ حرف “م” نشان‌دهنده ملیت٬ حرف “ج” نشان‌دهنده جنس و حروف “الف” و “ز” در آخر بیشتر برای کامل کردن این فرمول استفاده می‌شدند و معنای خاصی نداشتند.
هم‌چنین هنگام تدریس زمان حال ساده در زبان انگلیسی این جمله که “does و do دزدند و s را می‌دزدند” را مرتبا تکرار می‌کرد چون این جمله اشاره به شکل منفی و سوالی فعل در زمان حال ساده داشت که باید از شکل ساده‌ی افعال استفاده کنیم.
البته یادیارها نباید همیشه به صورت جمله یا عبارت باشند بلکه می‌توانیم کلمات جدید را همراه با اجسام٬ مکان‌ها و موجودات اطرافمان استفاده کنیم و آن‌ها را به هم مرتبط کنیم. برای مثال فیلی (elephant) را تصور کنید که نامش butterfly است و گوش‌های فیل همان بال‌های پروانه است. خیلی از یادیارها ممکن است عجیب٬ بیگانه یا گاهی‌اوقات بی‌معنی به نظربرسند اما نگران این موضوع نباشید چون راز اصلی ماندگاری این روش همین عجیب و غریب بودن آن است.
تصویرسازی و ساختن قصر (کاخ) خاطره در ذهن (Memory palace)
تصور کردن کلید ساختن یادیارهای (mnemonics) قدرتمند است. تکنیک قصرخاطره یکی از مفیدترین و تاثیرگذارترین روش‌های تصویرسازی است و به کمک ذهن شما می‌آید تا پیچیده‌ترین کلمات و اطلاعات را به یادآورید.
برای ساخت قصرخاطره خود کافی است تا مکانی که با آن آشنایی دارید مانند خانه٬ مدرسه٬ دانشگاه یا محل کارتان را تصور کنید و آن مکان را با کلمات جدیدی که باید آن‌ها را حفظ کنید پر کنید. به عنوان مثال اگر می‌خواهید نام وسایل آشپزخانه در انگلیسی را حفظ کنید در ابتدا در قصرخیالی خود یک مکان را به آشپزخانه اختصاص دهید و سپس آن‌جا را با وسایل مختلف تصور کنید; و انگار که درآن مکان قدم می‌زنید به وسایل اشاره و نام آن‌ها را بلند بگویید.
حالا وقت آن است که پا فراتر از خیال بگذارید و از قصر خاطره و خیالی خود در واقعیت دیدن کنید. اگر مکانی که در ذهن تصور می‌کنید در اصل یک مکان واقعی است٬ می‌توانید این تکنیک را به صورت فیزیکی و حضوری انجام دهید.
گوش دادن به موسیقی
یادگیری کلمات دریک زبان خارجی مسلما نیاز به تمرکز خاصی دارد٬ پس ممکن است گوش دادن به موسیقی هنگام حفظ کردن یا یادگیری کلمات جدید یک نظر و پیشنهاد بد به نظر برسد چون یک عملکرد چند وظیفه‌ای (multitasking) باعث کاهش بازدهی در زبان‌آموزان می‌شود.
از دست ندهید: بهترین آهنگ انگلیسی برای تقویت زبان
هرچند این نتیجه‌گیری منطقی به نظرمی‌رسد اما بازهم به نوع موسیقی که هنگام یادگیری به آن گوش می‌دهید بستگی دارد. به عنوان مثال موسیقی ممکن است وضعیت و شرایط تفکر و عبادت را فراهم کند که در این صورت باعث آرامش یافتن مغز می‌شود و به هرچه بیشتر تمرکز داشتن ما کمک می‌کند.
طبق تحقیقات صداها می‌توانند به بهترشدن حافظه‌ی زبانی ما کمک کنند٬ چرا که حفظ کردن لغات و اطلاعات ازطریق ریتم و آهنگ بسیارآسان‌تر است. به علاوه گوش دادن به موسیقی کلاسیک (classical music) در مقایسه با اصلا گوش ندادن به موسیقی هنگام مطالعه و حفظ کردن لغات٬ تا حد قابل توجهی کارآیی حافظه را بالا می‌برد.
هرچند به‌خاطر داشته باشید که هنگام یادگیری و حفظ کردن لغات نباید به موسیقی‌های زیر گوش بدهید.
- موسیقی باکلام (بخصوص به زبانی که آن را متوجه می‌شوید و ممکن است حواستان را پرت کند.)
- موسیقی با صدای بسیاربلند
کمک گرفتن از متن (context)
حفظ کردن کلمات جدید به تنهایی اصلا کار راحتی نیست و ممکن است خیلی زود از یادتان برود٬ به همین دلیل است که خیلی از اساتید و معلمان مدام به زبان‌آموزان خود گوشزد می‌کنند تا کلمات را در قالب جمله یا عبارت یاد بگیرند. این کار هم به یادآوری آسان‌تر و سریع‌تر کلمات و هم به تشخیص درست‌تر نقش آن‌ها (مانند اسم٬ فعل و حرف اضافه) در جمله کمک می‌کند.
به عنوان مثال کلمه book دو معنی مختلف دارد٬ یکی به معنی کتاب و در نقش اسم و دیگری به معنی رزرو کردن و در نقش فعل. حال بیایید این کلمه را در قالب دو جمله یاد بگیریم.
My book is on the table. کتاب من روی میز است
I booked a table in the restaurant. من یک میز در رستوران رزرو کردم
استفاده فعال از کلمات
این ضرب المثل فارسی که می‌گوید ″هرآنکه از دیده برفت از دل برود″ را تقریبا همه‌ی ما شنیده‌ایم و می‌توانیم از مخالف این عبارت در یادگیری و حفظ کردن کلمات و اطلاعات جدید استفاده کنیم. به این صورت که هرچه بیشتر از کلمه ای استفاده کنید٬ بهتر و آسان‌تر آن را به یاد می‌آورید (the more you use a word, the better you remember it).
از دست ندهید: بازی کنید و لغت یادبگیرید!
راه‌های متفاوتی برای استفاده فعالانه از کلمات وجود دارد; برای مثال می‌توانید با دوستان یا همکارتان به زبان هدف مورد نظرخود (مانند زبان انگلیسی) صحبت کنید٬ مقاله یا داستان کوتاه بنویسید٬ خاطرات روزانه خود (diary) را به انگلیسی یادداشت کنید٬ در جلسات free discussion شرکت کنید یا دوستانی در فضای مجازی پیدا کنید (ترجیحا افرادی با ملیت متفاوت) و به انگلیسی با آن‌ها مکالمه کنید.
خوردن غذای مفید برای مغز
غذای سالم نه تنها ما را از لحاظ فیزیکی باانرژی و فیت نگه می‌دارد بلکه مواد مغذی داخل آن برای عملکرد و توسعه مغز هم ضروری است. برخی ازآن مواد مغذی عبارتند از امگا٬3 اسید‌های چرب٬ ویتامینE ٬ سیلینیوم٬ فولیک اسید و… که درغذاهایی مانند ماهی سالمون و تن٬ گردو٬ سبزیجات با برگ‌های سبز٬ تخمه گل آفتابگردان٬ پیازقرمز٬ سیب٬ چغندرقرمز٬ بادمجان و… وجود دارند.
حالا وقت آن است که در کنار خوردن غذای سالم و تقویت مغز٬ مبحث خوشمزه غذا را با پروسه یادگیری زبان انگلیسی هم ربط دهیم. به عنوان مثال می‌توانید لیست موادغذایی موردنیازتان را به انگلیسی یادداشت کنید. (پیشنهاد: می‌توانید نام مواد غذایی را به زبان هدف خود مانند زبان انگلیسی بنویسید یا تایپ کنید و آن را روی در یخچال بچسبانید. دراین صورت خودتان را مرتب در معرض زبان انگلیسی قرار داده و این کلمات در ذهن شما ماندگارتر خواهندشد.)
حتی می‌توانید دستورغذاهای مورد علاقه‌تان را به انگلیسی بنویسید و آن را روزانه هنگام پختن غذا استفاده کنید یا ان را با دوستان زبانی خود پیشنهاد دهید.
داشتن استراحت روزانه
می‌خواهید راز اصلی به یادآوردن و به یاد نگه‌داشتن یک زبان جدید را بدانید؟ نترسید جوابش به آسانی آب خوردن است; خوب بخوابید.
هرچند که پروسه یادگیری به طورکلی به زمان و تلاش زیادی نیاز دارد اما مطالعه کردن و یادگرفتن اطلاعات جدید بدون استراحت غیرممکن است. محققان براین باورند که یک انسان بالغ به 7 الی 9 ساعت خواب در روز نیاز دارد که باعث بالارفتن عملکرد بدن شده و بیماری جلوگیری می‌کند. درآن واحد خواب خوب و باکیفیت حافظه و تمرکز لازم برای زبان‌آموزان را نیز افزایش می‌دهد.
تحقیقات نشان می‌دهند که مطالعه قبل از خواب٬ توانایی زبان‌آموزان را دریادآوری اطلاعات افزایش می‌دهد. گاهی اوقات این سوال برای دانش‌آموزان پیش می‌آید که آیا می‌شود هنگام خوابیدن زبان جدید یادگرفت؟ جواب خیر است٬ اما اگر قبل از خواب مطالعه داشته باشید یادآوری اطلاعات آسان‌تر و سریع‌تر خواهدبود.
مصرف‌کردن کافئین
کافئین یکی از بهترین محرک‌های عصبی است که باعث می‌شود تا شما درطول روز فعال‌تر باشید. تحقیقات نشان می‌دهند که تقریبا تا 24 ساعت بعد از مصرف کافئین توانایی مغز دریادآوری کلمات جدید و اطلاعات بیشتر می‌شود.
از دست ندهید: روزی چند ساعت “زبان انگلیسی” بخوانیم؟
به علاوه این ماده به علت بالابردن تمرکز باعث می‌شود تا مدت زمان بیشتری را به درس‌خواندن و مطالعه ادامه دهید.
اگر شما زیاد طرفدار قهوه نیستید نگران نباشید! چون می‌توانید کافئین موردنیاز خود را از طریق مصرف چای سبز و سیاه یا شکلات تلخ نیز بدست آورید.
انتخاب‌کردن بهترین روش و مرتب تکرار کردن
ازبین روش‌های گفته شده روشی که برای شما کاربرد بهتری دارد یا به اصطلاح برایتان بهترین است را انتخاب کنید و مرتب کلمات و اطلاعات جدید را برای خود تکرار و مرور کنید. هرچقدر تعداد دفعات تکرار شما بیشترباشد٬ آن کلمه بیشتر در ذهن شما ماندگار خواهدشد.
پیشنهاد: سعی کنید مطالبی که یادگرفته‌اید را برای کسی توضیح دهید; طبق تحقیقات انجام شده اگر مطالبی که یادگرفته‌اید را به کسی آموزش دهید آن مطلب در ذهن شما ماندگار خواهدشد.
سخن پایانی
در این مقاله تجربیات خود و ترجمه چکیده‌ای از اطلاعات سایت‌های معتبر انگلیسی زبان در مورد تقویت حافظه برای یادگیری زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها را در اختیارتان قرار دادیم. به یاد داشته باشید که تمرین و تکرار بهترین راه‌های ثابت‌شده برای یادگیری یک زبان جدید است. در صورت داشتن سوال حتما با ما در میان بگذارید تا سریعا به آن‌ها پاسخ دهیم.
